Sáng ngày 13/11/2022, tại từ đường Họ Phan, xóm 2, xã Hải Minh UBND – Ban Quản lý di tích và Ban trị sự từ đường Họ Phan long trọng tổ chức Lễ đón bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh. Dự buổi lễ có các đồng chí đại diện Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định; Bảo tàng tỉnh; đồng chí Lưu Thị Nghiêm – TVHU, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện; các đồng chí đại diện lãnh đạo Phòng Văn hóa và Thông tin huyện; các đồng chí lãnh đạo xã Hải Minh; cùng đông đảo con cháu trong dòng họ và nhân dân đã về dự.

Họ Phan có truyền thống yêu nước từ ngàn xưa, dòng họ có ngài Phan Tây Nhạc Đại Vương đã giúp Vua Hùng đời thứ 18 (Hùng Duệ Vương) đánh Thục Phán xâm lược. Trải qua các thời kỳ chống giặc ngoại xâm, họ Phan đã cống hiến nhiêu nhân tài cho đất nước, đặc biệt ở Nam Định có Phan Cung, Phan Lượng là hai anh em làm tướng cho Hai Bà Trưng đánh quân xâm lược nhà Hán. Họ Phan, xóm 2, xã Hải Minh theo căn cứ vào bản sắc phong, bia ký hiện hữu tại từ đường họ Phan thì di tích thờ Thủy tổ Phan Huệ Tài là người có công khai khẩn đất đai, tạo dựng làng xóm, đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển dòng họ.

Thủy tổ Huệ Tài cùng các con cháu và các tổ dòng họ tham gia đắp đê khai khẩn đất đai, thau chua rửa mặn, cải tạo đồng ruộng tại khu vực Cầu Gia (ngày nay là Trực Cát, Trực Ninh). Sau đó Thủy tổ họ Phan đã cùng các tổ họ Mai, Phạm, Nguyễn vượt sông Trường Giang (sông Ninh Cơ ngày nay) đến năm 1511 lập làng Kim Đê (nay thuộc xã Hải Minh). Họ Phan với nhiệm vụ định phần cứ ấp, các tổ đồng tâm hiệp lực, mở mang bờ cõi về đồng ruộng. Sau khi mất Thủy tổ Họ Phan được triều đình ban tặng sắc phong, nhân dân địa phương suy tôn làm Thành  Hoàng làng có bài vị thờ tại đền thờ tứ tổ xã Hải Anh. Các vị tổ kế thành Họ Phan cũng là những người có công lớn trong sự nghiệp khai hoang lấn biển, phát triển dòng họ và có 2 vị cũng được vua ban sắc.

Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Họ Phan Sáng thủy có 41 liệt sỹ, 15 thương binh, 5 Đại tá, 5 Thượng tá, 13 Trung tá QĐND, 2 Tiến sỹ, 5 Thạc sỹ ngành Y, hàng trăm người có trình độ Đại học và doanh nhân tiêu biểu...con cháu trong dòng họ có hàng nghìn đinh ở khắp mọi miền đất nước, dù ở đâu con cháu dòng họ Phan cũng luôn đoàn kết, thi đua lao động sản xuất và có rất nhiều con cháu thành đạt trên các lĩnh vực.

Sau khi Thủy tổ qua đời, các con cháu đã xây dựng ngôi từ đường để thờ phụng và ghi ân công đức, đồng thời trùng tu tôn tạo và đóng góp công sức, nhiều hiện vật quý. Từ những giá trị về lịch sử và kiến trúc nghệ thuật, di tích là nơi ghi nhận công lao của thuỷ tổ Họ Phan cùng con cháu trong công cuộc khai hoang lấn biển. Ngày 11/10/2021 Từ đường Thủy tổ họ Phan, xóm 2, xã Hải Minh, huyện Hải Hậu được UBND tỉnh Quyết định xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.

           Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định, đồng chí Lưu Thị Nghiêm – TVHU, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện đã trao Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh cho Từ đường Thủy tổ Họ Phan, xóm 2, xã Hải Minh, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Các đại biểu về dự tặng hoa chúc mừng dòng họ và dâng hương tưởng nhớ, tri ân các đức Thủy tổ./

Việt Hải