Trong bài phát biểu tại Đại hội điểm, Đại hội Đại biểu xã viên HTX Lộc Thành, xã Hải Lộc - kết thúc nhiệm kì 2009 – 2015. Đồng chí Nguyễn Văn Tìm – Bí thư Huyện uỷ đã khẳng định: các thế hệ cán bộ, xã viên có vị trí và vai trò, có sự đóng góp rất lớn trong quá trình xây dựng CNXH và bảo vệ tổ quốc, trong phong trào thâm canh tăng vụ, tăng năng suất. Đặc biệt là trong những năm qua, thực hiện Luật HTX và các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về kinh tế hợp tác và HTX, các HTX nông, ngư, diêm nghiệp trên địa bàn huyện đã có nhiều cố gắng, thường xuyên đổi mới phù hợp với cơ chế quản lí ở từng thời kì, góp phần tích cực thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, ổn định đời sống nhân dân.

 Song hoạt động của HTX còn nhiều hạn chế, nhất là từ khi thực hiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhiều HTX hiện nay tồn tại chỉ mang tính hình thức, sản xuất, kinh doanh dịch vụ chưa năng động, không có lãi, không có quỹ vốn, nguồn thu chủ yếu dựa vào nông dân đóng góp theo đầu sào, trả công cho cán bộ quản lí quá thấp. Một số hoạt động của HTX chồng chéo với chức năng hoạt động của Ban Nông nghiệp. Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới những hạn chế trên là do chưa nhận thức đúng về kinh tế HTX và Luật HTX, việc chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 1996, Luật HTX năm 2003 còn mang nặng tính hình thức, nhiều nội dung về tổ chức, hoạt động chưa tuân thủ hoặc chưa đúng với quy trình của luật về HTX; chưa thực hiện đầy đủ nguyên tắc tổ chức HTX là “Tự nguyện, tự góp vốn, tự làm, tự chia, tự chịu”.  

            Với Luật HTX năm 2012 thực chất là thể hiện sự thay đổi căn bản nhận thức của chúng ta về bản chất và vai trò của HTX, phù hợp với sự phát triển HTX của thế giới hơn 150 năm qua. Theo Luật HTX năm 2012 HTX hoạt động như một doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ cho xã viên, còn việc trồng cây, nuôi con là việc của xã viên. Điều 4, Luật HTX năm 2012 xác định các sản phẩm, dịch vụ của HTX cung cấp cho xã viên (thành viên) là:

Mua chung sản phẩm, dịch vụ từ thị trường để phục vụ cho thành viên;

Mua sản phẩm, dịch vụ từ thị trường để bán cho thành viên;

Bán chung sản phẩm, dịch vụ của thành viên ra thị trường;

Mua sản phẩm, dịch vụ của thành viên để bán ra thị trường;

Chế biến sản phẩm của thành viên;

Cung ứng phương tiện, kết cấu hạ tầng kỹ thuật phục vụ thành viên;

Tín dụng cho thành viên;

Các hoạt động khác theo quy định của điều lệ HTX.

Điều 15 Luật HTX năm 2012 xác định 6 nghĩa vụ của thành viên. Trong đó, nghĩa vụ đầu tiên là “Sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX theo hợp đồng dịch vụ”. Điều 16 Luật HTX năm 2012 xác định các điều kiện chấm dứt tư cách thành viên HTX, trong đó có trường hợp “Thành viên không sử dụng sản phẩm, dịch vụ trong thời gian liên tục theo quy định của điều lệ HTX nhưng không quá 3 năm”.

Với các đặc trưng nói trên và một số nội dung mới khác của Luật HTX năm 2012, có thể khẳng định các HTX theo Luật này là các HTX kiểu mới, hoàn toàn khác các HTX theo Luật 2003. Theo Luật HTX năm 2012 và Nghị định 193/2013/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật ngày 21/11/2013 thì đến 01/07/2016 phải hoàn thành rà soát và đăng ký lại các HTX theo Luật HTX năm 2012.

Trong Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững giai đoạn 2015 – 2020” UBND huyện ban hành đã chỉ ra: Bên cạnh nội dung của quy hoạch đất đai, quy hoạch nông thôn mới và quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội, các địa phương cần rà soát, bổ sung quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản, làng nghề gắn với quy hoạch giao thông, thuỷ lợi, môi trường nông thôn. Quy hoạch sản xuất và sản xuất phù hợp với xu thế phát triển kinh tế của vùng đồng bằng sông Hồng, của cả nước và xu thế hội nhập thế giới. Phát huy thế mạnh của huyện về 3 cây và 4 con là: cây lúa chất lượng, cây dược liệu, hoa cây cảnh và con lợn, con cá, con gà, con tôm, huyện Hải Hậu tiếp tục khuyến khích phát triển loại hình kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân theo phương châm tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quan hệ sản xuất kinh doanh, dịch vụ để thúc đẩy mối quan hệ sản xuất cho phù hợp với phương thức sản xuất. Đổi mới toàn diện 54 HTX nông nghiệp, diêm nghiệp hiện nay thành các HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012, thành lập thêm các HTX đa ngành và các tổ hợp tác chuyên ngành hoạt động theo Luật HTX như: HTX khai thác hải sản, trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng, dược liệu, sản xuất giống, làm đất,...tạo điều kiện cho người nông dân tiếp cận được các công ty, doanh nghiệp và các tiến bộ kĩ thuật mới đồng thời huy động được tất cả các thành phần kinh tế năng động tham gia vào tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Chuyển đổi mô hình HTX theo Luật HTX năm 2012, huyện Hải Hậu đang có cơ hội chuyển đổi phương thức sản xuất nhỏ lẻ sang phương thức sản xuất tập trung theo chuỗi giá trị từ sản xuất tự cung, tự cấp sang sản xuất có giá trị hàng hoá theo nhu cầu thị trường thông qua việc: áp dụng tiến bộ kĩ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất  trong tất cả các lĩnh vực. Xây dựng các cánh đồng mẫu lớn, cánh đồng liên kết; vùng sản xuất chuyên canh, bán chuyên canh, đưa cơ giới vào sản xuất, nâng cao giá trị thu nhập trên một ha canh tác. Phát triển chăn nuôi, nuôi trồng theo quy mô trang trại tại các vùng quy hoạch tập chung, mở rộng diện tích nuôi trồng thuỷ hải sản nước ngọt, nước lợ theo hướng thâm canh và bán thâm canh.

Thực tế hiện nay, trên địa bàn huyện nhà đã có 1 HTX và 2 tổ hợp tác sản xuất kinh doanh dược liệu hình thành theo mô hình Luật HTX năm 2012 bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nguyên tắc chung của những mô hình này là: cái gì HTX làm có lợi hơn là xã viên tự làm, hoặc cái gì xã viên không thể làm được thì HTX làm, qua đó làm cho sản xuất của các hộ xã viên hiệu quả cao hơn. Bản thân các hộ xã viên vẫn là người sản xuất trực tiếp, sản phẩm cây, con mà họ làm ra thuộc sở hữu của họ, không phải của HTX. Những việc các hộ nông dân làm không hiệu quả bằng HTX là: mua vật tư trên thị trường, vay vốn cho sản xuất, kinh doanh, tổ chức dạy nghề cho nông dân, tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. HTX cũng giúp các hộ xã viên: giảm chi phí và nâng cao chất lượng đầu vào, tiêu thụ sản phẩm ổn định với giá cao hơn, vì vậy vừa làm cho sản phẩm của xã viên có tính cạnh tranh cao hơn, vừa nâng cao thu nhập cho hộ xã viên, đồng thời kích thích tính sáng tạo, tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các hộ xã viên. Nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh của các sản phẩm nông nghiệp, thuỷ sản trên thị trường.

Với Luật HTX năm 2012 đẩy mạnh việc hình thành và triển khai các HTX kiểu mới thì đây là yếu tố nền tảng quan trọng nhất, là khâu đột phá để tái cơ cấu nông nghiệp, tăng năng suất và sản lượng cây trồng, vật nuôi, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, giải phóng sức sản xuất trong nông nghiệp đưa vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân phát triển theo hướng hiện đại, bền vững./.

Kim Luyên – Đài Phát thanh huyện