Chiều 1-12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị trực tuyến với 28 tỉnh, thành phố có biển về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (khai thác IUU). Dự hội nghị có đồng chí Lê Minh Hoan, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ NN và PTNT; lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương và 28 tỉnh, thành phố. Dự hội nghị tại điểm cầu huyện Hải Hậu có đồng chí Vũ Văn Kỳ - Huyện ủy viên - Phó Chủ tịch UBND huyện; lãnh đạo một số phòng, ban, lãnh đạo các xã, thị trấn có biển của huyện.

Sau 5 năm Ủy ban châu Âu (EC) cảnh báo “thẻ vàng” đối với hoạt động khai thác IUU, dưới sự chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ (TTCP) và Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU, các bộ, ban, ngành liên quan và các tỉnh, thành phố có biển đã tập trung triển khai thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU theo khuyến nghị của EC. Đến nay, khung pháp lý cơ bản đã được hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu chống khai thác IUU. Bộ NN và PTNT đã xây dựng, trình TTCP ban hành các chương trình, đề án, quy hoạch phát triển ngành thủy sản bền vững, có trách nhiệm, hội nhập quốc tế và chống khai thác IUU; ứng dụng công nghệ thông tin, tích hợp số hóa dữ liệu tàu cá lên hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia để quản lý đội tàu; 95,27% số tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, tăng 5,01% so với năm 2021. Việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đã được kiểm soát theo chuỗi qua cơ chế xác nhận, chứng nhận nguồn gốc khai thác, đảm bảo thống nhất với hồ sơ kiểm soát tàu ra vào cảng. Các lực lượng thực thi pháp luật trên biển cùng các tỉnh, thành phố tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn, giảm thiểu tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp. Đến nay đã cơ bản ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm ở các nước, quốc đảo Thái Bình Dương; công tác chống khai thác IUU đã chuyển biến tích cực.

Tại huyện Hải Hậu, những năm qua, các quy định của pháp luật trong khai thác thủy sản, đặc biệt là quy định chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) được tuyên truyền sâu rộng bằng nhiều hình thức tới ngư dân; 100% chủ tàu cá xa bờ đã được tuyên truyền và nắm rõ các quy định về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) và đã có giấy cam kết với các cơ quan chức năng. Đa số các chủ tàu cá xa bờ đã có ý thức chấp hành quy định về vùng khai thác, lắp đặt và vận hành thiết bị GSHT trên tàu; các tàu cá xa bờ đã bước đầu chấp hành tốt quy định về cập và rời cảng, chấp hành sự kiểm tra và giám sát của Văn phòng IUU. Tàu cá xa bờ chưa lắp đặt thiết bị GSHT đều do đang ngừng hoạt động hoặc chủ tàu không còn sở hữu tàu; đa số tàu cá mất tín hiệu GSHT do tàu đang nằm bờ dài ngày, môt số tàu thiết bị GSHT bị hư hỏng chưa sửa chữa được.

 Tại đợt thanh tra lần thứ 3 do Đoàn Thanh tra của EC thực hiện đã chỉ ra những hạn chế chậm khắc phục trên thực tế. Cụ thể, mức phạt các hành vi vi phạm nghiêm trọng phải cao hơn gấp nhiều lần so với lợi ích thu được; bổ sung hình thức xử phạt, tịch thu sản phẩm khai thác và xem xét quy định truy tố một số hành vi vi phạm nghiêm trọng hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần. Xử phạt đối với hành vi đi ra ngoài ranh giới vùng biển trái phép mà không cần phải chứng minh có hoạt động khai thác bất hợp pháp… Để khắc phục các hạn chế, chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của EC sẽ sang Việt Nam thanh tra lần thứ 4 vào đầu năm 2023, Bộ NN&PTNT cần khẩn trương tham mưu, trình TTCP ban hành kế hoạch chi tiết các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm giải quyết triệt để các tồn tại, hạn chế về chống khai thác IUU theo khuyến nghị của EC. Ưu tiên bố trí nguồn lực, kinh phí để nâng cao năng lực quản lý Nhà nước về kiểm ngư, tăng cường thực thi pháp luật, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về thủy sản trên các vùng biển. Bộ Quốc phòng tiếp tục mở đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các khu vực vùng biển giáp ranh, chống lấn, tranh chấp chưa phân định giữa Việt Nam và các nước để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các trường hợp vi phạm. Bộ Công an điều tra, xử lý dứt điểm các hành vi môi giới, móc nối, tổ chức đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài… UBND các tỉnh, thành phố nâng cao trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo chống khai thác IUU; cấp ủy, chính quyền các xã, phường, thị trấn phải chịu trách nhiệm chính, sâu sát, trực tiếp, nắm vững địa bàn quản lý.

Phát biểu kết luận hội nghị, TTCP yêu cầu: Bộ NN&PTNT xây dựng ngay kế hoạch cụ thể cho các bộ, ban, ngành, địa phương bảo đảm thực hiện khả thi, tích cực, hiệu quả và đạt yêu cầu đề ra là sớm tháo gỡ “thẻ vàng” của EC; tìm giải pháp lâu dài để tạo sinh kế bền vững cho người dân; có biện pháp tuyên truyền, nâng cao nhận thức và huy động được toàn dân, cả hệ thống chính trị vào cuộc, thực hiện chống khai thác IUU. Các địa phương làm chưa tốt phải kiểm điểm, tìm nguyên nhân, có giải pháp xử lý phù hợp; thực hiện tốt các giải pháp kỹ thuật để quản lý, theo dõi, kiểm tra, giám sát hoạt động tàu cá. Các tỉnh, thành phố rà soát, phân loại lực lượng lao động, ngư dân và chuyển đổi ngành nghề phù hợp cho ngư dân. Các ngân hàng thực hiện cơ cấu lại nợ, giãn nợ, xóa nợ chia sẻ khó khăn với ngư dân. Lực lượng chức năng tăng cường xử lý các hành vi vi phạm bằng các biện pháp hành chính, hình sự nhưng phải bảo đảm lợi ích của người dân. Bộ NN&PTNT, các bộ, ngành chức năng rà soát, tham mưu chỉnh sửa các quy định liên quan đến chống khai thác IUU nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho người dân thực hiện. Các địa phương phối hợp tạo sự thống nhất trong xử lý các vấn đề liên quan đến khai thác IUU. Bộ Ngoại giao tăng cường nắm bắt thông tin, thu thập tài liệu và đấu tranh bảo vệ quyền lợi cho ngư dân. Các hiệp hội, doanh nghiệp tích cực vận động hội viên gương mẫu thực hiện các quy định về phòng, chống khai thác IUU. Ngư dân phát huy tinh thần tự cường dân tộc, nâng cao ý thức chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật để xóa bỏ “thẻ vàng” của EC./.

Nguyên Hảo