Mùa xuân năm 1975, lịch sử dân tộc Việt Nam đã ghi thêm một chiến công cực kỳ vĩ đại: Trong cuộc quyết chiến thần tốc 55 ngày đêm, ta đã tiêu diệt, xóa bỏ hoàn toàn bộ máy nguỵ quyền Sài Gòn, đập tan chủ nghĩa thực dân mới của Mỹ, giải phóng hoàn toàn miền nam thống nhất đất nước.

Cùng với Bạch Đằng, Vạn Kiếp, Chi Lăng, Đống Đa, Điện Biên Phủ; cuộc tổng tấn công chiến lược mùa xuân năm 1975 mà đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh đã đi vào lịch sử như một chiến công vĩ đại nhất, hiển hách nhất trong suốt mấy nghìn năm đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc, như một chiến công chói lọi của phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, một sự tích thần kỳ của thế kỷ XX.

Chiến công kỳ diệu mùa xuân năm 1975 đã diễn ra trong thời gian ngắn 55 ngày đêm, nhưng 55 ngày đêm lịch sử đó chính là kết quả rực rỡ nhất của cả 21 năm chống Mỹ cứu nước đầy gian khổ, hy sinh, cuả 30 năm bão táp cách mạng và chiến tranh cách mạng, suốt từ cuộc tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945; của 45 năm đấu tranh kiên cường, bền bỉ dưới ngọn cờ vinh quang của Đảng. Chiến công vẻ vang này là kết tinh sức mạnh kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Thắng lợi huy hoàng của cuộc tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975 càng chứng minh sức mạnh vĩ đại của đường lối chính trị, đường lối quân sự của Đảng ta, chứng minh sức mạnh vĩ đại của chủ nghĩa Mác-Lênin mà Đảng cộng sản Việt Nam đã vận dụng sáng tạo vào điều kiện cụ thể của đất nước. Dưới ánh sáng đường lối đó, Đảng đã xác định và giữ vững quyết tâm chấp nhận cuộc đụng đầu lịch sử với tên đế quốc đầu sỏ, biến quyết tâm của Đảng thành quyết tâm của toàn dân anh dũng đứng lên chống Mỹ cứu nước.

 Ngày 27/01/1973 Hiệp định Pari về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam được ký kết, thể hiện thắng lợi vĩ đại của nhân dân Việt Nam và phản ánh thất bại hết sức nặng nề của đế quốc Mỹ. Mỹ buộc phải rút quân đội khỏi miền nam Việt Nam, cam kết tôn trọng các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân ta, chấm dứt mọi dính líu quân sự và can thiệp vào công việc nội bộ của miền nam. Từ đó cục diện quân sự và chính trị trên cả nước ta cũng như chiến trường miền nam đã có sự thay đổi cơ bản. Xu thế tất thắng của cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân ở miền nam đã trở lên rõ rệt, không thể đảo ngược được.

Tuy nhiên, đế quốc Mỹ và tay sai vẫn ngoan cố theo đuổi âm mưu áp đặt chủ nghĩa thực dân mới của Mỹ lên toàn bộ miền nam nước ta. Hiệp định Pari chưa ráo mực, nhân dân miền nam chưa được hưởng 1 ngày hòa bình thì Mỹ-Nguỵ đã trắng trợn chà đạp hầu hết các điều khoản chủ yếu của Hiệp định, tiếp tục tiến hành trên quy mô lớn cuộc chiến tranh thực dân kiểu mới, chồng chất vô vàn tội ác đối với đồng bào ta. Chúng liên tiếp đề ra nhiều kế hoạch chiến tranh với mục tiêu: Trong 3 năm từ năm 1973-1975 phải chiếm hầu hết các vùng giải phóng và đặt toàn bộ miền nam dưới quyền kiểm soát của chúng. Chúng ôm ấp ảo tưởng bước sang năm 1976 sẽ có thể ung dung xây dựng và củng cố chế độ thực dân mới của Mỹ ở miền nam, biến miền nam thành một quốc gia riêng biệt nằm trong quỹ đạo của Mỹ, chia cắt lâu dài đất nước ta.

Về phía ta, chủ trương nêu cao ngọn cờ hòa bình độc lập dân tộc, tôn trọng và nghiêm chỉnh thi hành Hiệp định Pari, song quyết không dung thứ hành động phá hoại hiệp định, quyết không dung thứ hành động tiếp tục chiến tranh của Mỹ-Thiệu. Để bảo vệ thành quả cách mạng, thực hiện kỳ được những mục tiêu cao cả của cách mạng, quân và dân ta đã nắm vững quan điểm cách mạng bạo lực, kiên quyết dùng chiến tranh cách mạng đánh bại cuộc chiến tranh thực dân kiểu mới của Mỹ-Nguỵ.

Trải qua 2 năm, từ 1973-1974 quân và dân ta đã giành được những thắng lợi to lớn trên khắp các chiến trường. Từ tháng 12/1974 đồng bào và chiến sỹ các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và miền đông nam bộ đã tiêu diệt hàng nghìn đồn bốt và giải phóng tỉnh Phước Long, tỉnh đầu tiên được hoàn toàn giải phóng ở miền nam. Những thắng lợi to lớn của quân, dân ta đã đẩy nguỵ quân, nguỵ quyền vào tình trạng suy yếu toàn diện không thể gượng lại, buộc chúng phải chuyển  về thế phòng ngự chiến lược trên các chiến trường. Trên miền bắc XHCN trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, phát triển văn hoá…đồng thời, tiếp tục động viên sức người, sức của, kề vai sát cánh với đồng bào và chiến sỹ miền nam, hoàn thành sự nghiệp cách mạng dân tộc, dân chủ trong cả nước.

Trước khi cuộc tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân ta nổ ra, tinh thần binh lính Nguỵ khủng hoảng, hoang mang, tuy thế địch vẫn còn lực lượng quân sự mạnh được trang bị hiện đại, chúng ráo riết củng cố cả một hệ thống kìm kẹp vô cùng tàn bạo từ Trung ương tới cơ sở. Lực lượng địch được bố trí theo yêu cầu cái gọi là chiến lược "Chiến tranh diện địa" nhằm "bảo vệ tới mức tối đa an ninh lãnh thổ" với một hệ thống kiểm soát quân sự gần 8 nghìn đồn, bốt cắm sâu xuống tận xã, ấp. Nhìn chung lực lượng địch tuy lớn, nhưng bị dàn trải trên địa bàn rộng, bộc lộ nhiều điểm yếu. Trong bối cảnh lịch sử trên, một cuộc đọ sức cuối cùng giữa ta và địch tất yếu sẽ phải diễn ra và sự sụp đổ hoàn toàn của nguỵ quân, nguỵ quyền miền nam là không thể tránh khỏi.

Để đạt được mục đích tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ nguỵ quân, nguỵ quyền giải phóng hoàn toàn miền nam, quân và dân ta đã mở cuộc tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975. Chiến lược của quân và dân ta là cuối cùng phải đánh một đòn quyết định vào trung tâm đầu não của địch ở Sài Gòn, muốn thế trước đó cần phải đánh những đòn thật mạnh, tiêu diệt và làm tan vỡ lực lượng quân sự của địch trên chiến trường Tây Nguyên.

Cuộc tổng tiến công "chiến lược" mở đầu bằng chiến dịch đại thắng trên hướng Tây Nguyên, đây là một vùng cao nguyên rộng lớn có vị trí chiến lược cực kỳ quan trọng.

Sau một số trận đánh tạo thế và nghi binh. Ngày 10/3/1975 chiến dịch Tây Nguyên đã bắt đầu bằng trận điểm trúng huyệt Buôn Mê Thuột. Nắm vững thời cơ, quân ta đã dùng lối đánh táo bạo, bất ngờ, nhanh chóng cơ động lực lượng vượt qua các tuyến phòng thủ vòng ngoài của Buôn Mê Thuột, tiến công thẳng vào các mục tiêu chủ yếu trong thị xã, chiếm lĩnh 2 sân bay, tiêu diệt khu căn cứ thiết giáp, pháo binh, tiểu khu Đắc Lắc, sư đoàn bộ sư đoàn 23. Tới ngày 11/3 quân ta làm chủ hoàn toàn thị xã Buôn Mê Thuột, tiếp đó đạp tan hoàn toàn kế hoạch của địch định chiếm lại Buôn Mê Thuột.

Sau thắng lợi Buôn Mê Thuột ta nhận định: "Địch bị thất bại rất nặng, tinh thần của chúng suy sụp; ta đang đứng trước thời cơ thuận lợi để phát triển tiến công giành toàn thắng cho chiến dịch". Ngày 24/3 toàn bộ quân địch rút chạy từ Kon Tum, Plâycu 6 liên đoàn quân biệt động, 3 trung đoàn thiết giáp cùng các đơn vị binh chủng, quân chủng kỹ thuật khác bị tiêu diệt. Trận quyết thắng Tây Nguyên đã toàn thắng.

Thắng lợi Tây Nguyên đánh dấu một bước suy sụp mới của Mỹ, Nguỵ, bước ngoặt trong quá trình phát triển cục diện quân sự và chính trị ở miền nam. Với chiến thắng Tây Nguyên, cuộc chiến tranh cách mạng đã bước sang giai đoạn mới; từ tiến công có ý nghĩa chiến lược phát triển thành tổng tiến công chiến lược trên toàn chiến trường miền nam.

Ngày 22/3 quân giải phóng bắt đầu tiến công Huế từ nhiều hướng. Sau 4 ngày chiến đấu, ngày 26/3 ta đã hoàn toàn tiêu diệt tập đoàn phòng ngự Thừa Thiên-Huế, thắng lợi vang dội này là một đòn phủ đầu chí mạng giáng vào kế hoạch phòng ngự co cụm chiến lược mới của địch ở vùng đồng bằng ven biển miền trung. Sau khi mất Huế, Nguyễn Văn Thiệu tuyên bố "tử thủ" Đà Nẵng, một căn cứ liên hợp hải, lục, không quân hiện đại nhất ở miền nam. Quân ta đã nêu quyết tâm tiến công tiêu diệt căn cứ quân sự liên hợp Đà Nẵng, ngày 27/3 các binh đoàn ta nhằm hướng Đà Nẵng tiến quân thần tốc không kể ngày đêm. Ngày 28/3 cuộc tiến công Đà Nẵng bắt đầu. 15h ngày 29/3 trận tiến công và nổi dậy giải phóng Đà Nẵng đã toàn thắng, tiêu diệt 10 vạn quân địch.

Trước diễn biến thuận lợi, ta đã kịp thời đánh giá đúng tình hình: Cục diện chiến tranh  đã có bước phát triển nhảy vọt. Lực lượng quân sự, lực lượng chính trị và thế chiến lược của ta đã hoàn toàn áp đảo, quân Nguỵ đứng trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn. Mỹ dù có can thiệp thế nào cũng không thể cứu vãn nổi quân Nguỵ. Thời cơ đã chín muồi để quân và dân ta thực hành tổng tiến công và nổi dậy mạnh mẽ, thực hiện trận quyết chiến lịch sử đánh thẳng vào hang ổ cuối cùng của địch ở Sài Gòn, tiêu diệt toàn bộ nguỵ quân, đánh đổ toàn bộ nguỵ quyền giành thắng lợi. Ngày 14/4/1975 Bộ Chính trị quyết định chiến dịch lịch sử có ý nghĩa then chốt thắng lợi được vinh dự mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Phương châm hành động của toàn quân, toàn dân ta lúc này là: "Thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng, giành thắng lợi hoàn toàn".

17h ngày 26/4/1975, quân ta được lệnh tổng công kích với 5 cánh quân gồm: Binh đoàn Quyết Thắng, Hương Giang, Cửu Long, Tây Nguyên và đoàn 232 cùng các đơn vị quân binh chủng đồng loạt tiến công trên 4 hướng: bắc và đông bắc, đông và đông nam, tây bắc, tây và tây nam, nhanh chóng đánh chiếm các mục tiêu trọng yếu của địch. Rạng sáng ngày 29/4 các cánh quân hùng mạnh của ta từ nhiều hướng đồng loạt đánh vào Sài Gòn.

5h sáng ngày 30/4, quân ta mở đợt tiến công cuối cùng vào tất cả các mục tiêu trong thành phố, đánh chiếm sân bay  Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng tham mưu, Bộ tư lệnh biệt khu thủ đô Nguỵ, căn cứ Hải quân, cảng Bặch Đằng, đài phát thanh, Tổng nha cảnh sát Trung ương, các đơn vị chủ lực Nguỵ bị tiêu diệt và tan rã hoàn toàn.

Vào lúc 10h45', xe tăng 390 húc đổ cổng Dinh Độc Lập đánh vào sào huyệt cuối cùng của địch, buộc tổng thống Dương Văn Minh và toàn bộ nội các đầu hành vô điều kiện. Đúng 11h30' ngày 30/4/1975 quân ta cắm lá cờ Chính phủ cách mạng lâm thời cộng hòa miền nam Việt Nam lên "Phủ Tổng thống Nguỵ". Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.

Thắng lợi hoàn toàn và triệt để của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã kết thúc 21 năm chống Mỹ cứu nước oanh liệt của nhân dân ta, làm phá sản 4 kế hoạch chiến lược thực dân mới và chiến tranh xâm lược của Mỹ gồm: "Chiến tranh đơn phương", "Chiến tranh đặc biệt", "Chiến tranh cục bộ", "Việt Nam hoá chiến tranh" của 5 đời Tổng thống Mỹ (Ai-xen-hao, Ken-nơ-đi, Giôn-xơn, Nich-xơn và Pho). Mỹ đã chi trực tiếp cho cuộc chiến tran ở Việt Nam tới 676 tỷ đô-la, gấp 2 lần chiến tranh thế giới thứ 2.

Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là chiến công vĩ đại nhất, hiển hách nhất trong lịch sử mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Đập tan hoàn toàn bộ máy quân sự khổng lồ và hiện đại nhất ở Đông Nam Á, loại khỏi vòng chiến đấu 1,1 triệu tên địch, quét sạch bộ máy nguỵ quyền, bộ máy kìm kẹp to lớn và tàn bạo mà đế quốc Mỹ ra sức xây dựng. Thắng lợi của Việt Nam là thắng lợi của các lực lượng độc lập dân tộc, dân chủ và XHCN trên thế giới, phá vỡ phòng tuyến mạnh nhất của đế quốc Mỹ ở Đông Nam Á. Góp phần to lớn làm đảo lộn chiến lược toàn cầu phản cách mạng của đế quốc Mỹ, mở ra một thời kỳ mới vô cùng thuận lợi cho phong trào cách mạng thế giới. Thắng lợi của ta một lần nữa khẳng định chân lý vĩ đại: Trong thời đại mới, một dân tộc dù nhỏ nhưng đoàn kết và kiên cường quyết chiến đấu, có đường lối chính trị và đường lối quân sự đúng đắn, biết phát huy đầy đủ tiềm lực mọi mặt của đất nước, lại tranh thủ được đồng tình ủng hộ quốc tế thì đều phá sản triệt để mọi mưu đồ thực dân cũ và mới của đế quốc Mỹ, giành độc lập cho Tổ quốc, giành hoà bình, độc lập, tự do, Nam Bắc nối liền một giải, cả nước đi lên CNXH, góp phần xứng đáng vào phong trào cách mạng thế giới.

Cùng góp sức vào thắng lợi chung của dân tộc, trong những năm kháng chiến chống Mỹ, Đảng bộ quân và dân Hải Hậu tiễn đưa 50 nghìn thanh niên lên đường tòng quân giết giặc; 21 nghìn người đi thanh niên xung phong, dân công, công nhân quốc phòng. Những người con của quê hương Hải Hậu đã tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên khắp các chiến trường và lập nhiều chiến công xuất sắc.

Ở hậu phương, quân dân Hải Hậu đã hiệp đồng chiến đấu bắn rơi, bắn cháy 13 máy bay, 3 tàu chiến Mỹ; đồng thời vừa anh dũng chiến đấu vừa phải phát triển sản xuất đảm bảo đời sống của nhân dân và chi viện cho chiến trường miền nam. Trong khó khăn gian khổ, Đảng bộ và quân dân trong huyện đã đoàn kết một lòng, cùng chung ý chí "tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược". Khắp nơi trong huyện dấy lên phong trào thi đua, sôi nổi như: "Phụ nữ ba đảm đang", "Thanh niên ba sẵn sàng", "Thiếu niên làm nghìn việc tốt", "Thóc không thiếu một cân, quân khôn thiếu một người", "Tay cày, tay súng-Tay trang, tay súng"; mọi người thi đua làm việc bằng 2 để góp phần chi viện cho tiền tuyến lớn. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Hải Hậu đã đóng góp trên 170 nghìn tấn thóc; 11.131 tấn thịt lợn hơi, 685 nghìn tấn muối cho miền nam ruột thịt. Đã có trên 5 vạn con em các thế hệ lên đư­ờng chiến đấu và phục vụ chiến đấu trên khắp các chiến trường và đã lập lên những chiến công hiển hách. Quân và dân Hải Hậu đã chi viện cho tiền tuyến hàng nghìn tấn lương thực,thực phẩm, muối, cá; đã phối hợp với bộ đội bắn rơi 13 máy bay (trong đó độc lập bắn rơi 8 chiếc) và bắn cháy 3 tàu chiến Mỹ.

Tổng kết các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, Hải Hậu có gần 5 nghìn người con ưu tú đã anh dũng hy sinh, hiến dâng trọn tuổi xuân cho đất nước; gần 4 nghìn thương binh, bệnh binh đã để lại một phần thân thể trên các chiến trường.

Qua các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc và trong công cuộc đổi mới, huyện Hải Hậu có 42 tập thể và cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (23 tập thể; 19 cá nhân); 6 tập thể được phong tặng Anh hùng lao động (Đảng bộ và nhân dân huyện Hải Hậu, cán bộ, xã viên HTX nông nghiệp xã Hải Quang, Bệnh viện đa khoa huyện, Công ty khai thác công trình Thủy lợi, Trường THPTA Hải Hậu, Đảng bộ và nhân dân xã Hải Phương); 402 mẹ được phong và truy tặng Mẹ Việt Nam anh hùng (hiện nay 4 mẹ còn sống). Đó là những trang sử được viết lên bằng xương máu, bằng mồ hôi và cũng đẹp như khúc tráng ca của bao thế hệ người con Hải Hậu hiến dâng trọn đời mình cho tổ quốc. Để thế hệ hôm nay, mai sau mãi mãi biết ơn, trân trọng, ngợi ca!

Trong công cuộc đổi mới, đất nước ta đứng trước những thời cơ và thách thức, các thế lực thù địch luôn chống phá, chúng đẩy mạnh chiến lược "Diễn biến hòa bình", bạo loạn lật đổ; nhưng người dân Hải Hậu, mảnh đất đầu sóng ngọn gió vẫn tuyệt đối tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng, tạo thêm thế và lực mới. Đảng bộ và quân dân Hải Hậu đã nỗ lực phấn đấu giành được những kết quả tương đối toàn diện trên các lĩnh vực phát triển kinh tế- xã hội, an ninh-quốc phòng, công tác xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể. Trong sản xuất nông nghiệp có sự chuyển dịch mạnh mẽ về cơ cấu mùa vụ, chuyển đổi sản xuất từ trồng lúa, làm muối năng suất thấp sang nuôi trồng thuỷ hải sản và trồng cây màu có hiệu quả kinh tế cao; kết cấu hạ tầng nông thôn được tăng cường; sự nghiệp văn hoá, y tế, giáo dục tiếp tục phát triển, đời sống nhân dân cải thiện nhiều mặt, số hộ nghèo giảm nhanh; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, an ninh nông thôn được giữ vững. Năng lực lãnh đạo và sức chiến dấu của các tổ chức cơ sở đảng được nâng lên. Đảng bộ và quân dân Hải Hậu được Đảng và Nhà nước phong tặng: Anh hùng Lao động, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong thời kỳ đổi mới.

Kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), chúng ta có quyền tự hào về sức mạnh con Lạc, cháu Hồng, đoàn kết triệu người như một đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn diễn biến hoà bình lật đổ của các thế lực thù địch bảo vệ vững chắc bờ cõi thiêng liêng của Tổ quốc. Người Hải Hậu có quyền tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước, quê hương 4 lần Anh hùng; Đảng bộ và quân dân Hải Hậu đoàn kết, đổi mới, quyết tâm xây dựng quê hương ngày thêm giàu đẹp, văn minh./.

Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện